Mất ngủ nguyên phát (primary insomnia) có 3 dạng

• Không rõ nguyên nhân (idiopathic): từ thời thơ ấu không có lý do chính xác
• Tâm sinh lý (psycho-physiological): do bất thường trong khả năng thích ứng với điều kiện của hoàn cảnh (thí dụ: cái giường trở thành một nơi tạo kích thích hơn là nơi để nghỉ ngơi)
• Nghịch lý (paradoxical): dù kết quả thử nghiệm (dùng máy đo ngủ - polysomnography) cho thấy bệnh nhân ngủ ngon, nhưng khi thức dậy vẫn cho là mình mất ngủ

Mất ngủ thứ phát (secondary) do những lý do bên ngoài

• Thiếu khả năng giải quyết vấn đề đang làm lo nghĩ
• Thói quen làm mất ngủ (ăn khuya, làm ca đêm, nghe nhạc ồn khi ngủ, chà răng trước khi ngủ v.v...)
• Bệnh tâm thần (trầm cảm...)
• Bệnh tật thể chất (đau, mỏi, tê v.v...)
• Dùng thuốc hay hóa chất (cà phê, trà, quen dùng thuốc ngủ, thuốc cấm v.v...)